Ontstaan van Vierpolders

De geschiedenis vierpolders

Vierpolders omvat de vier polders Oud Hellevoet, Oude Goote, Veckhoek en 't Nieuwland. De naam verwijst naar het aantal polders waaruit de voormalige gemeente bestaat. Deze polders werden tussen ca. 1200 en ca. 1415 bedijkt. De dorpskern is ontstaan op de T-splitsing tussen de Nieuwelandsen Achterdyck en de Rattendyck. De Rattendyck omringt een deel van de polder Veckhoek en de Nieuwelandsen Achterdyck ligt tussen de polders Oud Hellevoet en de Oude Goote. De polder ’t Nieuwland ligt naast het stadje Brielle. Het dorp is ontstaan in de zestiende eeuw. De eerste Nieuwlandse kerk stond waarschijnlijk in de polder ’t Nieuwland op de plaats waar rond 1700 de veste van Den Briel zijn gegraven. Op de kaart van 1695 staat op de hoek van de Rattendijk (nu Veckdijk) en Den Veck Hoeksen Kerck wegh (nu kerkweg) een Nieuwe Landse Kerk. De tegenwoordige kerk staat op de Nieuwelandsen Achterdyck (nu Dijckpotingen) een 10-tal meters vanaf de T-splitsing

Overig

In 1723 werd er een molen gebouwd aan de Holle Mare ten behoeve van het voormalig waterschap De Vierpolders. Naar deze molen is de Hollemarestraat vernoemd. Op deze plek ligt nu V.V. Vierpolders.

De plaatselijke basisschool heeft zijn naam veranderd van " 't Nieuwland" naar "De tiende penning"

Sinds 1968 wordt er elk jaar een traditionele sportweek gehouden in Vierpolders voor kinderen en volwassenen. Jaarlijks trekt het zo'n 1000 bezoekers over de gehele week

Het Kerkje

In de archieven van Brielle wordt over het eerste kerkje van Vierpolders geschreven. Vierpolders heette toen nogBrielsch Nieuwland of ´t Nijeland van Brielle. Brielsch Nieuwland lag net buiten de dijken van Brielle; wallen waren er toen nog niet. De eerste Nieuwlandse kerk heeft waarschijnlijk gestaan op de plaats waar later, in ong. 1700, de veste van Den Briel zijn gegraven. Omstreeks 1337 werd de polder Nieuwland ingedijkt.

Het kerkje werd daar gebouwd voor de Noorse schepelingen, de Noren en de Denen. Zij smeekten daar de zegen af van Sint Olaf vóór ze de thuisreis aanvaardden. In 1572 verdween ´t Nijeland en zo waarschijnlijk ook het kerkje.

Na de reformatie, nog tijdens het twaalfjarig bestand in 1618, kreeg iedere plaats in de Republiek der Nederlanden een eigen Hervormde Kerk. Het plaatsje Vierpolders, gelegen op het kruispunt van de vier polderse dijken, had toen nog geen eigen kerk. Reeds in 1624 moest er een nieuwe kerk gebouwd worden, omdat de vorige erg vervallen en geruïneerd was. Waarschijnlijk is dat een houten kerkje geweest. Omdat de kas van de kerk niet toereikend bleek te zijn, moest men bedelen bij de omliggende plaatsen.

Uit de archieven blijkt dat het een succesvolle bedelactie was. Er werd geld geschonken door: Den Briel,Oostvoorne, Rockanje, Hellevoetsluis, Spijkenisse,Gorcum, Buuren en Geervliet. De som was ƒ 116,00 (€ 52,64). Aangezien dit bedrag niet genoeg was schreef Ds. Valk aan de Classisvergadering om een nieuwe actie te houden.

Pas in 1721 stond er een nieuwe eigen kerk. Deze kerk was er een van degelijker makelij dan de vorige en staat er nu nog.

De kerk die toen gebouwd werd had een fraaie klokgevel. Hieraan is duidelijk te zien dat de kerk ná de 17e eeuw werd gebouwd. De tijd van de middeleeuwse trapgeveltjes was voorbij en men imiteerde de Italiaanse bouwmeesters van de Renaissance. De kerk had een tweedakig voorportaal, een preekstoel in het midden en aan beide zijden banken. Van 1857 tot 1858 is de kerk vergroot. De consistoriekamer werd aangebouwd en er werd een preekstoel geplaatst. Deze kosten werden gedekt door renteloze leningen en giften. De kerkramen zijn in 1908 gerestaureerd door de heer Schouten uit Delft.

Vierpolders in de jaren dertig

Tuinbouw is in Vierpolders altijd kleinschalig geweest. Het was arbeidsintensief werk om producten - zoalsdruiven - onder glas te kweken. De inkomsten werden kleiner en de tuinders hadden steeds meer moeite om zich in hun bestaan te onderhouden. De rest van het dorp verdiende het brood in de landbouw of veeteelt, maar in de loop van de jaren dertig daalden ook in deze sector de lonen steeds verder.

Vierpolders had een oppervlakte van 1116 hectare en de verdeling tussen akkers en weilanden was vrijwel gelijk: beide hadden een areaal van circa 450 hectare. Tuinbouw, waartoe ook boomgaarden werden gerekend, bedekte een schamele 25 hectare land, en de oppervlakte met bos was helemaal te verwaarlozen: drie hectare. Op de akkers werd zo'n 130 hectare, een kwart van het totale land, ingezaaid met graan. Aardappelen namen met 90 enerwten met 84 hectare een goede tweede en derde plek in.

Maar het ging niet goed in de landbouw en dat werkte door in alle facetten van het dagelijks leven in Vierpolders. "De gemeente gaat gebukt onder de slechte toestand waarin land- en tuinbouw verkeren, daar deze de enige bronnen van bestaan vormen", meldde het gemeenteverslag over 1931-1935. Eén van de belangrijkste gevolgen was toenemende werkloosheid. Die nam in de gemeente snel toe en de steun aan werkloze arbeiders groeide van f 914,91 in 1932, naar f 1191,72 in 1933, naar f 2180,56 in 1934 en tenslotte was het bedrag in 1935 zelfs verdrievoudigd tot 3307,50. Die uitgaven drukten flink op de gemeenterekening, zodat er steeds minder kon worden geïnvesteerd in bijvoorbeeld het onderhoud van wegen.

Tegelijkertijd kan een stijging in het aantal opgemaakte processen-verbaal van de politie worden opgemerkt. In 1931 werden slechts negen verbalen opgemaakt, in 1932 waren dat er al zestien en in 1933 groeide dat licht tot een aantal van negentien. In 1934 waren het er 29, maar gedurende 1935 schoot het aantal omhoog tot 51. Het is twijfelachtig of er enig verband tussen dat groeiend aantal verbalen en de toenemende armoede is te leggen. De opening van de Groene Kruisweg aan het einde van 1934 zorgde immers voor een enorme toename van verkeersongelukken en dat verklaart de toename deels. Die Groene Kruisweg betekende echter ook een belangrijke aanvulling op de infrastructuur, waardoor de economie van Vierpolders een nieuwe impuls kreeg.

Status
- Vierpolders is een dorp in de provincie Zuid-Holland, in de streek Voorne-Putten, gemeente Brielle. Het was een zelfstandige gemeente t/m 1811. In 1812 over naar gemeente Zwartewaal, per 1-4-1817 weer afgesplitst tot zelfstandige gemeente, in 1980 over naar gemeente Brielle.
- Wapen van de voormalige gemeente Vierpolders.

Naam
Oudere vermeldingen
Briels Nieuwland, Brielsch Nieuwland ("Naam, die weleens vekeerdelijk aan de gemeente Vierpolders en het dorp Nieuwland gegeven wordt." (1)), 1840 (2) ´Vier-Polders, genoemd ´t Nieuwland´, 1846 de Vier-polders, 1856 Nieuwland of de 4 Polders. Ca. 1870 (Kuijperkaart) Vier Polders (gemeente), Nieuwland (dorp). Op een poststuk uit 1881 schrijft de afzender dat hij in ´Brielschnieuwland´ woont. Het hulppostkantoor dat hier van 1870 tot 1882 was, gebruikte de spelling Briels-Nieuwland. Het voorafgaande bestelhuis (sinds 1852) hanteerde de plaatsnaam ´t Nieuwland. Verwarrend is dat er tegenwoordig nog een huis-aan-huisblad genaamd Briels Nieuwland is, dat namelijk niet alleen voor Vierpolders is bestemd maar voor de hele gemeente Brielle.
Naamsverklaring
Naar de voormalige gemeente Vierpolders, die zo genoemd was omdat zij bestond uit de polders Nieuwland, Oude Goote, Oud Hellevoet en Veckhoek.(3) Kaart van de vier polders van Vierpolders (1696). De polder Nieuwland is tegenwoordig getransformeerd in de Brielse wijk Nieuwland,  ZO van de vesting.

Ligging
Vierpolders ligt ZO van Brielle.

Statistische gegevens
- In 1840 had de gemeente Vierpolders, die slechts het dorp - in de Volkstelling van 1840 vreemd genoeg nog buurtschap genoemd - Vierpolders of ´t Nieuwland omvatte, 59 huizen met 422 inwoners.
- Tegenwoordig heeft Vierpolders ca. 700 huizen met ca. 1.800 inwoners.

Geschiedenis
Vierpolders is ontstaan rond de kruising van de oorspronkelijke vier polders. Het 19e-eeuwse raadhuis van Vierpolders, dat tevens dienst deed als school en schoolmeesterswoning, is helaas niet bewaard gebleven.

Recente ontwikkelingen
- In 2012 is een nieuw bestemmingsplan voor de dorpskern van Vierpolders vastgesteld.
- In 2012 is in Vierpolders het multifunctionele dorpshuis het Dijckhuis gerealiseerd. Het pand biedt onderdak aan een basisschool, peuterspeelzaal, buitenschoolse opvang, een sportzaal, een jeugdhonk, een seniorensoos, een fysiotherapiepraktijk, een kapsalon en een buurtsuper van stichting Zuidwester. Bovendien heeft woningcorporatie Vestia Zuid-Nederland op de eerste en tweede etage van het gebouw 12 appartementen gerealiseerd.
- Boer Piet Luyendijk uit Vierpolders is in 2012 door tijdschrift Landleven tot meest authentieke boer van Nederland benoemd. Zie verder de reportages onder de link.

Bezienswaardigheden
- Vierpolders heeft naast 4 polders ook 4 rijksmonumenten.
- Reeds sinds begin 17e eeuw had Vierpolders een eigen hervormde kerk. De huidige protestantse (PKN) kerk, bijgenaamd ´het witte kerkje´, dateert uit 1721.Protestantse Gemeente Vierpolders.

 En toen werd het nieuwe dorpshuis gebouwd.

Het Nieuwe Dorpshart van Vierpolders

Wethouder Wilbert Borgonjen:
‘Fysiek en sociaal goed voor Vierpolders’
Volgens wethouder Wilbert Borgonjen is de revitalisering van het dorpshart
van groot belang voor Vierpolders. “Zeg maar gerust: hét project. De school
en het dorpshuis zijn veruit de grootste voorzieningen van het dorp. Voor
Vierpolders gaat het om een heel groot project.” De wethouder geeft aan, dat
het daarbij niet alleen gaat om de fysieke gebouwen, maar ook om het sociale
in en rond die gebouwen.
“De term revitalisering zou kunnen suggereren dat het nu niet vitaal is.
Dat is niet het geval. Het hele dorp is vitaal. Dat laat onverlet dat bepaalde
gebouwen fysiek aan hun eind zijn: de school en het dorpshuis. Opwaardering
is zonder twijfel noodzakelijk. Het initiatief om een nieuwe school te bouwen
bood een mooie gelegenheid om eens naar het gehele hart van Vierpolders te
kijken, ook naar het dorpshuis en de openbare ruimte. De combinatie met het
dorpshuis geeft een duidelijke meerwaarde. We kunnen nu beter inspelen op
de eisen van deze tijd. Denk aan de jeugd, die behoefte heeft aan een eigen
ruimte. Dit project heeft veel positieve effecten op het dorpshart en – door
de gekozen variant – ook voor het sociale leven in Vierpolders”, aldus Wilbert
Borgonjen.
De gekozen variant, waarin het gezamenlijk en multifunctioneel gebruik het
beste uit de verf komt, kan rekenen op brede instemming van alle betrokken
partijen. Met name ook van de klankbordgroep en de dorpsraad. De wethouder
benadrukt het belang daarvan. “De klankbordgroep bestaat uit een redelijke
dwarsdoorsnede van de bevolking in het dorp. Zo krijg je een breed gedragen
besluitvorming.”
De wethouder hoopt en verwacht dat meerdere partijen zullen aanschuiven om
ook een rol te gaan vervullen in het nieuwe gebouw. Hij noemt als voorbeelden
een fysiotherapiepraktijk en buitenschoolse opvang. “De revitalisering als
zwaan-kleef-aan project. Zo ontstaat een gebouw waar dynamiek vanuit gaat,
een echt ontmoetingspunt.”
Wilbert Borgonjen is zeer te spreken over de samenwerking tussen onder
meer school, dorpshuis, dorpsraad en gemeente. “Er is vertrouwen tussen
alle partijen. We zijn het eens over de basis die nu is gelegd en ik verwacht
dat de verdere invulling geen grote problemen zal opleveren.” Wel zal de
gemeente er alert op blijven dat de kosten binnen de perken blijven. “Ook
mooie projecten zullen betaalbaar moeten blijven.”

Op de plaats van het huidige dorpshuis:
Keuze voor combinatie van school en dorpshuis
In het nieuwe dorpshart van Vierpolders komt een combinatie van basisschool en dorpshuis. Beide
functies komen in twee gebouwen, die wel met elkaar verbonden zijn. De plaats van de combinatie,
die ook de sportzaal zal bevatten, is de locatie van het huidige dorpshuis. Dat heeft het college van
B en W van de gemeente Brielle eind augustus besloten. Tevens is besloten om woningen te bouwen
op de plek van de huidige Tiende Penning.
De keuze voor deze variant komt nadat ook de projectgroep Revitalisering Vierpolders, de
klankbordgroep Vierpolders en de fracties in de gemeenteraadscommissie hun voorkeur
ervoor uitspraken. De projectgroep coördineert het project en in de klankbordgroep praat een
vertegenwoordiging van de bewoners van Vierpolders mee. Alle betrokkenen vinden dat het doel
– optimalisering van de onderwijs- en dorpshuisfunctie in een eigentijds, levendig dorpshart – het
best bereikt kan worden door de gekozen variant verder uit te werken. Daarbij zal de aandacht
uitgaan naar de plaats en herkenbaarheid van school en dorpshuis, die samenkomen in twee
(verbonden) gebouwen. Samenwerking tussen school en dorpshuis is voor het vervolg uiteraard
van groot belang.
Andere aandachtspunten bij de uitwerking zijn bijvoorbeeld het onderbrengen van gemaksen
welzijnsfuncties, buitenschoolse opvang en een fysiotherapiepraktijk in het gebouw, de
herontwikkeling van de huidige schoollocatie en – niet in de laatste plaats – het verkeer en het
parkeren. Op het gevaar van ‘verstening’ van het dorpshart, waar de klankbordgroep op attendeerde,
zal in de uitwerking een afdoend antwoord moeten worden gevonden.
Planning
De uitwerking moet leiden tot een voorlopig ontwerp van architectenbureau R4A. De bedoeling is
dat dit ontwerp er eind dit jaar is. In januari 2008 beoordeelt het gemeentebestuur het ontwerp. Na
vaststelling gaat vervolgens de procedure ruimtelijke ordening van start. Voor de eerste helft van
volgend jaar staat dan de voorbereiding van de bouw op het programma. In de tweede helft van
2008 wordt de aannemer daarbij betrokken. De uiteindelijke oplevering is naar verwachting eind
2009 of begin 2010.

Opmerkingen